Terapia Shiatsu [część 2]: o praktyce, trauma w ciele i kiedy warto sięgnąć po pracę z ciałem

W tym artykule przybliżam drugą część rozmowy [pierwsza część jest tu -> Masaż Shiatsu] z Martą Czepukojć - praktyczką pracy z ciałem, na temat terapii Shiatsu, doświadczeń z pacjentami oraz miejsca, w którym praca z ciałem spotyka się z psychoterapią. Jeśli zastanawiasz się, czym jest terapia shiatsu, jakie przynosi efekty, kiedy może nie zadziałać i jak wygląda współpraca terapeutyczna - znajdziesz tu praktyczne przykłady, autentyczne obserwacje i wskazówki, jak bezpiecznie eksplorować tę metodę.

Spis treści

• Wprowadzenie - czym jest terapia shiatsu?
• Dwa przypadki z praktyki: przykład „niepowodzenia” i przykład efektu zaskakująco pozytywnego
• Różnice między pracą z ciałem a psychoterapią
• Trauma w ciele - model EMLI (Event, Meaning, Landscape, Incapability)
• Jak wygląda sesja terapii shiatsu — czego możesz się spodziewać?
• Kiedy terapia shiatsu może być szczególnie pomocna?
• Ograniczenia, etyka i znaczenie gotowości klienta
• Gdzie szukać praktyków i jak wybrać terapeutę shiatsu?
• Badania naukowe, superwizja i przyszłość badań nad terapią shiatsu
• FAQ - najczęściej zadawane pytania o terapię shiatsu
• Kontakt i dalsze kroki

Wprowadzenie — czym jest terapia shiatsu?

Terapia Shiatsu to metoda pracy z ciałem wywodząca się z japońskich tradycji manualnych, która łączy nacisk palców, oddech, świadomość energetyczną i uważność w kontakcie z ciałem klienta. W praktyce, terapia Shiatsu może przypominać masaż, lecz ma głębszy wymiar - dotyka systemu nerwowego, autogennej regulacji, a często również wzorców emocjonalnych zapisanych w ciele. W rozmowie, na której opieram ten tekst, Marta podkreślała, że jej praca łączy elementy bodyworku i terapii - w zależności od potrzeb osoby, która przychodzi do gabinetu.

Terapia Shiatsu stosowana jest zarówno w celu redukcji napięcia i stresu, jak i w pracy z traumą zapisaną w ciele. Warto podkreślić, że choć działa poprzez ciało, często przynosi zmiany w sferze psychicznej i relacyjnej - dlatego wiele osób korzysta z niej równolegle z psychoterapią.

Dwa przypadki z praktyki: przykład "niepowodzenia" i przykład efektu zaskakująco pozytywnego

Poprosiłem Martę o podaniu jakieś przykłady niepowodzenia tej terapii. Opisała więc dwa skrajne przypadki z własnej praktyki. Pierwszy to sytuacja, w której terapia Shiatsu przyniosła ograniczone rezultaty i współpraca się nie rozwinęła. Drugi - gdzie efekty były szybkie i głębokie, wręcz zaskakujące. Oba przypadki uczą nas o granicach metody, roli gotowości klienta oraz o tym, że żadna metoda nie jest panaceum. Więcej informacji o tym w nagraniu naszej rozmowy.

Przypadek 1: sesje przyniosły ulgę, ale temat relacji pozostał zamknięty

Pewna osoba przyszła głównie po redukcję napięcia - pracowała wiele godzin przy komputerze i oczekiwała wyraźnego rozluźnienia. Sesje rzeczywiście obniżały poziom napięcia i pojawiał się relaks; jednak w trakcie współpracy wychodził głębszy problem: trudność w wchodzeniu w bliskie relacje. Terapeutka, delikatnie oferując informacje zwrotne i sugerując eksplorację relacji z rodzicami odnalazła opór.

Osoba nie przyjęła tej informacji - nie była gotowa ani chętna na dalszą pracę w tym kierunku. W rezultacie sesje się zakończyły. To nie było jednoznaczne "niepowodzenie" terapii Shiatsu - sesje dały ulgę i mogły być pomocne w krótkim terminie, ale głębsze zmiany relacyjne, które wymagałyby pracy nad wzorcami z dzieciństwa i nad relacją z matką czy ojcem, nie nastąpiły. Terapeutka przyznała, że może się mylić w interpretacji, ale w superwizji potwierdziła hipotezę, że ta osoba miała jeszcze do przepracowania etap rozwojowy.

Wnioski z tego przypadku: terapia Shiatsu może być skutecznym narzędziem do regulacji układu nerwowego i rozluźnienia, ale jeżeli problem ma silne podłoże relacyjne lub rozwojowe, sam bodywork może nie wystarczyć bez gotowości klienta czy dodatkowej psychoterapii.

Przypadek 2: szybka, głęboka zmiana — co ją umożliwiło?

Drugi przypadek to historia, która uświadomiła praktyczce, że zmiany niezwykle szybkie są możliwe. Sama terapeutka opisała moment, kiedy zaczynała wątpić, czy rzeczywiście można osiągać głębokie transformacje w krótkim czasie - miała wątpliwości, bo sama pracowała psychoterapeutycznie nad pewnymi tematami przez pół roku. Jednak dzięki mentoringowi z mistrzem z Japonii i wieloletniemu doświadczeniu, zobaczyła, że niektóre osoby w relacji terapeutycznej potrafią w stosunkowo krótkim czasie zmienić ograniczające przekonania, uwolnić emocje i "odbudować" siebie.

Kluczowe elementy sukcesu: zaufanie pacjenta, regularność sesji, gotowość do transformacji, a także relacyjna praca terapeutyczna - to, że klient wykonał ogromną część pracy, podtrzymywany przez kompetencje i bezpieczną przestrzeń stworzoną przez terapeutkę. Marta podkreśliła, że część sukcesu zawsze leży po stronie osoby, która przychodzi ... to jej odwaga, konsekwencja i zaangażowanie.

Różnice między pracą z ciałem a psychoterapią

W rozmowie pojawiło się ważne rozróżnienie: praca z ciałem (bodywork, masaż, terapia shiatsu) działa często bezpośrednio na system nerwowy i na „zapisy” traumy w ciele. Zmiany mogą zachodzić poprzez dotyk, oddech, ruch i uważność na odczucia. Psychoterapia z kolei często pracuje przez narrację, interpretację, przepracowywanie znaczeń i schematów umysłowych.

Obie metody są komplementarne. W praktyce wiele osób równolegle korzysta z psychoterapii i pracy z ciałem - psychoterapia pomaga uporządkować myśli, historie i znaczenia, a praca z ciałem pomaga uwolnić ładunki emocjonalne z somatycznych struktur. Marta w rozmowie zauważyła, że około połowa jej pacjentów pracujących z traumą korzysta jednocześnie z psychoterapii. Ja też potwierdziłem, że u mnie też jest podobnie, ponieważ większość osób które przychodzi na masaż tantryczny była lub jest na psychoterapii.

Warto pamiętać, że terapia Shiatsu nie wymusza interpretacji, lecz obywa się w przestrzeni zgody i delikatnej informacji zwrotnej, czyli terapeuta pyta, czy osoba chce usłyszeć, co widzi lub czuje. To etyczne podejście minimalizuje ryzyko narzucenia interpretacji i respektuje autonomię klienta.

Trauma w ciele - model EMLI (Event, Meaning, Landscape, Inescapability)

W rozmowie przywołałem model, który pomaga rozpoznać, czy dane doświadczenie mogło mieć charakter traumatyczny. To tzw. akronim EMLI (Event, Meaning, Landscape, Inescapability) — w skrócie:

• Event (wydarzenie) - musiało pojawić się konkretne wydarzenie, np. wypadek, przemoc, zaniedbanie, które zainicjowało reakcję organizmu.
• Meaning (znaczenie) - wydarzenie nabiera znaczenia dla danej osoby (np. "byłem w niebezpieczeństwie", "mógłbym umrzeć"), co wpływa na emocjonalną interpretację doświadczenia.
• Landscape (krajobraz doświadczeń z przeszłości) - wcześniejsze doświadczenia i zasoby, które dana osoba ma w tle; osoby z obciążeniem z przeszłości są bardziej wrażliwe na nowe traumatyzujące zdarzenia.
• Inescapability (poczucie braku możliwości wyjścia z sytuacji) - element, który często decyduje o traumie: poczucie, że nie ma wyjścia, że sytuacja przerasta możliwości ucieczki lub obrony.

Ten model jest praktyczny - pomaga zrozumieć, że trauma to nie tylko "co się stało", ale też jak organizm i umysł zinterpretowały i doświadczyły tego wydarzenia. Terapia Shiatsu, poprzez regulację układu nerwowego, może pomóc zmniejszyć somatyczne objawy i umożliwić bezpieczniejsze przejście przez wspomnienia czy odczucia związane z wydarzeniem.

Jak wygląda sesja tej praktyki - czego możesz się spodziewać?

Opis sesji różni się między praktykami, ale ogólna struktura, którą przywoływała Marta, wygląda mniej więcej tak:

1. Krótkie wprowadzenie i rozmowa przed sesją: kilka pytań o aktualny stan, historię, oczekiwania. To czas na uzgodnienie granic i zgody.
2. Praca na ciele: terapeuta korzysta z nacisku palców, dłoni, elementów rozciągania, pracy z oddechem i uważnością. Sesje mogą odbywać się na macie lub na stole do masażu.
3. Krótkie omówienie po sesji: feedback, refleksje, wskazówki do dalszej pracy (np. oddech, ruch, techniki samoregulacji).
4. Rekomendacja częstotliwości spotkań: zależnie od problemu, celów i gotowości klienta.

Uważność, poszanowanie granic i zgoda klienta to fundamenty etycznej terapii Shiatsu.

Kiedy Shiatsu może być szczególnie pomocny?

Terapia Shiatsu sprawdza się w wielu sytuacjach. Oto przykłady, kiedy warto ją rozważyć:

• Redukcja przewlekłego napięcia mięśniowego i stresu
• Objawy związane z traumą zapisane w ciele: napięcie, zablokowania, reakcje zamrożenia
• Wsparcie regulacji układu nerwowego (bezsenność, drażliwość, nadmierne pobudzenie)
• Praca nad odczuwaniem ciała i ucieleśnieniem (embodiment)
• Komplementarne wsparcie dla osób w psychoterapii, które chcą "dotknąć" emocji w ciele

W rozmowie zwrócono uwagę, że wiele osób, które trafiają na Shiatsu, to osoby po doświadczeniach nadużyć, przemocy lub z problemami relacyjnymi. Często są to osoby, które już korzystają z psychoterapii i szukają uzupełnienia w pracy z ciałem.

Ograniczenia, etyka i znaczenie gotowości klienta

Praca z traumą wymaga szczególnej ostrożności. Terapeutka w rozmowie kilkukrotnie podkreśliła, że nie narzuca interpretacji, uzgadnia informacje zwrotne i pracuje etycznie, zgodnie z zasadami ochrony danych i prawem. Istotne kwestie to:

• Gotowość klienta do eksploracji trudnych tematów - brak gotowości może sprawić, że praca zakończy się po uzyskaniu jedynie doraźnej ulgi.
• Potrzeba współpracy z psychoterapeutą - czasem praca nad relacjami czy wzorcami rozwojowymi wymaga psychoterapii i pracy werbalnej.
• Odpowiednia superwizja terapeuty - terapeuta powinien być w superwizji i stale podnosić kompetencje.
• Bezpieczeństwo i szacunek granic - każda informacja zwrotna powinna być proponowana i uzgodniona.

Warto też zaznaczyć, że zdarza się, że osoba nie wraca na kolejne spotkania - czasem z powodu oporu, czasem z potrzeby pracy z kimś innym. To naturalne i należy to szanować. Terapeuta może jedynie zaoferować przestrzeń i narzędzia.

Gdzie szukać praktyków i jak wybrać terapeutę shiatsu?

Jeżeli rozważasz rozpoczęcie terapii shiatsu, warto zwrócić uwagę na kilka kryteriów:

• Wykształcenie i certyfikaty: sprawdź, czy terapeuta ma formalne szkolenie Shiatsu oraz ewentualne certyfikaty dodatkowych technik (np. praca z traumą).
• Doświadczenie z pracą z traumą: jeśli potrzebujesz pracy z traumą, upewnij się, że terapeuta ma kompetencje w pracy traumakonceptualnej i jest w superwizji.
• Etyka i transparentność: czy terapeuta wyjaśnia zasady, politykę prywatności, sposób pracy i granice?
• Rekomendacje i opinie: warto sprawdzić opinie innych klientów, ale pamiętaj o zachowaniu krytycznego dystansu.
• Kompatybilność relacyjna: ważne jest, abyś czuł/czuła rezonans z osobą terapeuty. Jeśli nie, możesz poszukać kogoś innego.

W rozmowie Marta podała też konkretne miejsca: jej gabinet znajduje się w Gdyni Orłowie, działa pod nazwą na Instagramie @shiatsu_wellbeing, prowadzi szkolenia online i współpracuje z uczelniami. W Polsce działają też stowarzyszenia zrzeszające praktyków Shiatsu, gdzie można znaleźć rekomendowanych specjalistów.

Badania naukowe, superwizja i przyszłość badań nad terapią Shiatsu

W dyskusji poruszono też temat badań naukowych. Terapia Shiatsu, jak wiele metod pracy z ciałem, stoi przed wyzwaniem udowodnienia skuteczności w badaniach opartych na standardach naukowych. W rozmowie wspomniałem o fazach badań NIH i o modelach badawczych, które najpierw mogą się skupiać na percepcji uczestników (posty), a następnie na badaniach przed-po interwencją (pre-post) w ramach doktoratów i projektów pilotażowych.

Marta wyraziła chęć uczestnictwa w badaniach i podkreśliła, że pierwsze pilotażowe prace są możliwe do przeprowadzenia - wystarczy rozpocząć od badań pilotażowych, które statystycznie pokażą, czy efekt jest istotny. To ważny krok, bo wiele technik, choć skutecznych klinicznie, nie ma jeszcze rozległych dowodów empirycznych.

FAQ — najczęściej zadawane pytania o terapię shiatsu

Shiatsu to wartościowa metoda pracy z ciałem, która może oferować zarówno doraźną ulgę w napięciu, jak i głębsze transformacje - szczególnie gdy klient jest gotowy na zmianę, a terapeuta działa etycznie i w superwizji. Z rozmowy wynika jasno: żadna technika nie jest cudowną pigułką, ale w relacji z zaangażowaną osobą, w połączeniu z regularnością i wsparciem, terapia Shiatsu może przywrócić lekkość, poczucie domu w ciele i większą zdolność do intymności.

Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o praktyce opisanej w rozmowie: praktyczka działa w Trójmieście, w Gdyni Orłowie, oraz na Instagramie: @shiatsu_wellbeing. Prowadzi też szkolenia online i współpracuje z instytucjami edukacyjnymi. Jeżeli masz rezonans z tym, co przeczytałeś/przeczytałaś — zrób krok w stronę kontaktu. Zaufanie i ciekawość to najlepszy zaczyn.

Uwaga autora: ten artykuł powstał w oparciu o rozmowę z praktyczką pracy z ciałem. Wszystkie przykłady są zanonimizowane, a opisy mają charakter edukacyjny i informacyjny - nie zastępują profesjonalnej diagnozy medycznej czy psychologicznej.

 

Home » Wiedza » Terapia Shiatsu [część 2]: o praktyce, trauma w ciele i kiedy warto sięgnąć po pracę z ciałem